เบนโทไนท์ (Bentonite) หรือ โซเดี่ยมเบนโทไนท์ (Sodium bentonite) เป็นดินชนิดหนึ่งที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเถ้าภูเขาไฟ มีตั้งแต่สีขาว เขียวปนเหลือง เหลืองแดง และน้ำตาล ด้วยความที่เบนโทไนท์มีคุณสมบัติในการดูดซับน้ำที่ดี มีอัตราการขยายตัวสูงเมื่อถูกน้ำ จึงถูกนำไปใช้ในงานอุตสาหกรรมอย่างแพร่หลาย ดังนี้
1. อุตสาหกรรมหล่อโลหะ
ใช้ในการหล่อทราย โดยนำเบนโทไนท์ไปผสมรวมกับทรายและน้ำทำเป็นแบบหล่อโลหะ เพียงร้อยละ 5–10 ของเบนโทไนท์ในแบบหล่อ ทำให้แบบหล่อมีความคงทนต่อความร้อน และความกดดัน
2. ใช้สำหรับโคลนเจาะ
เนื่องจากเบนโทไนท์มีคุณสมบัติเป็นสารแขวนลอยที่ดี จึงนิยมนำไปใช้สำหรับการทำโคลนเจาะต่างๆ โดยใช้ผสมกับน้ำเพื่อช่วยหล่อเลี้ยงหัวเจาะ ในการเจาะบ่อน้ำบาดาลหรือเจาะบ่อน้ำมัน
3. งานโยธา
ใช้น้ำโคลนเบนโทไนท์อัดลงไปในอุดรูพรุนหรือช่องแตกในชั้นหิน เพื่อป้องกันการไหลซึมของน้ำสำหรับงานฐานรากอาคารสูง อุโมงค์ และเขื่อน
4. อุตสาหกรรมถลุงเหล็ก
ใช้เบนโทไนท์รวมกับแร่เหล็กขนาดละเอียด ทำเป็นเม็ดเล็กๆก่อนนำเข้าสู่เตาถลุง
5. อุตสาหกรรมน้ำมัน และไขมัน
ใช้เบนโทไนท์ในการกำจัดสี และมลทิน และใช้ร่วมกับกรดในการกรองและทำความสะอาด ในกรณีของน้ำมันไฮโดรคาร์บอน
6. อุตสาหกรรมครัวเรือน
ผลิตภัณฑ์หลายชนิดมีเบนโทไนท์เป็นส่วนประกอบ เช่น สีทาบ้าน เครื่องสำอางและยา เป็นต้น
7. งานเกษตรกรรม
เบนโทไนท์ช่วยปรับปรุงคุณภาพดิน และปรับสภาพดินให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์, ใช้ในฟาร์มปศุสัตว์ ใช้ผสมกับมูลสัตว์เพื่อลดกลิ่นและลดปริมาณเชื้อโรคได้ดี
